Trí tuệ nhân tạo (AI) đang có tầm ảnh hưởng sâu rộng tương tự như sự bùng nổ của Internet vào đầu những năm 2000. Nhận định này của CTO Tuân Nguyễn phản ánh một góc nhìn không chỉ mang tính công nghệ, mà còn chạm tới những thay đổi nền tảng trong cấu trúc xã hội, cách tổ chức doanh nghiệp và cả cách con người sống, học, làm việc trong thời đại số.
Vào những năm 1990, Internet bắt đầu manh nha xuất hiện, nhưng chỉ từ năm 2000 trở đi, nó mới thực sự tạo nên một làn sóng cách mạng trên toàn cầu. Internet trở thành “cái nền” cho sự phát triển của hàng loạt công nghệ mới, khởi nguồn cho các công ty .com, sự bùng nổ thương mại điện tử và tái cấu trúc toàn bộ hệ thống thông tin, truyền thông, giáo dục. AI hiện nay cũng đang đi theo một lộ trình tương tự: từ một công nghệ tiềm năng trở thành động lực thực sự làm thay đổi cách vận hành của xã hội. Sự phát triển AI trong giai đoạn 2020–2030 được đánh giá là có quy mô và tốc độ tương đương, nếu không muốn nói là vượt trội hơn, so với sự bùng nổ của Internet đầu thế kỷ XXI.
Nếu Internet từng là biểu tượng của sự toàn cầu hóa, thì AI chính là chìa khóa mở ra kỷ nguyên tự động hóa, dữ liệu và ra quyết định thông minh. Trong giai đoạn hiện tại, gần như không một ngành nghề nào nằm ngoài vùng ảnh hưởng của AI. Từ chăm sóc sức khỏe, giáo dục, tài chính đến sản xuất và dịch vụ, AI đều đang len lỏi và tái định nghĩa lại quy trình hoạt động. Sự lan tỏa của AI không còn là xu hướng công nghệ, mà đã trở thành trục chính cho mọi chiến lược phát triển của các quốc gia, doanh nghiệp và cả cá nhân.
Không đơn thuần là công cụ hỗ trợ, AI đang trở thành một nền tảng sống – nơi con người và máy học cách cộng sinh. Điều này đòi hỏi không chỉ hiểu biết về mặt kỹ thuật, mà còn cần sự thích nghi trong tư duy, hành vi và thói quen. Giống như khi Internet trở nên phổ biến, con người buộc phải học cách dùng email, tra cứu thông tin, mua sắm online; ngày nay, việc sử dụng ChatGPT, các hệ thống AI đề xuất, quản lý dữ liệu thông minh… trở thành một phần trong năng lực sống thời hiện đại. Thế hệ tiếp theo không thể không học AI, vì đơn giản, nó là một phần tất yếu trong cuộc sống hàng ngày.
Với dự đoán dân số thế giới sẽ đạt khoảng 9 tỷ người trong vài thập kỷ tới, bài toán tổ chức, quản lý và duy trì trật tự xã hội trở nên phức tạp hơn bao giờ hết. Trong bối cảnh đó, AI nổi lên như một công cụ lý tưởng để hỗ trợ phân tích hành vi xã hội, dự đoán xu hướng phát triển, và giúp các chính phủ, tổ chức đưa ra những quyết định chính xác hơn. AI không thay thế hoàn toàn con người, nhưng nó giúp con người nhìn nhận rõ hơn về dòng chảy phát triển của xã hội – con người đang đi đâu, đang cần gì, và có thể được hỗ trợ ra sao. Đây là một bước tiến lớn trong quản trị xã hội, đặc biệt là ở quy mô toàn cầu.
Một trong những ảnh hưởng sâu sắc nhất của AI chính là khả năng thay đổi mô hình tổ chức – không chỉ ở doanh nghiệp mà cả ở cấp độ nhà nước. AI có thể phân tích khối lượng dữ liệu khổng lồ để đưa ra những chính sách hoặc mô hình vận hành hiệu quả hơn, giảm thiểu sai sót chủ quan và tối ưu hóa nguồn lực. Nếu trước đây trật tự xã hội chủ yếu được duy trì qua hệ thống luật pháp do con người đặt ra, thì AI giờ đây có thể hỗ trợ xây dựng những nguyên tắc vận hành thông minh, khách quan và minh bạch hơn, từ đó giúp thiết lập lại sự ổn định và hiệu quả của hệ thống quản lý.
AI có tiềm năng rất lớn trong việc tối ưu hóa môi trường sống và hướng đến các giải pháp phát triển bền vững. Thay vì các mô hình tăng trưởng dựa vào khai thác và tiêu dùng, AI cho phép chúng ta tính toán chính xác hơn về năng lượng, chất thải, sản lượng tiêu dùng và cả vòng đời sản phẩm. Những phát minh xanh – sạch – ít ảnh hưởng đến môi trường có thể được AI hỗ trợ đẩy nhanh tiến độ, từ thiết kế, kiểm nghiệm đến triển khai thực tế. Nhờ đó, chất lượng sống được nâng cao, trong khi vẫn đảm bảo các yếu tố sinh thái, nhân văn và kinh tế dài hạn.
AI không chỉ thay thế những công việc lặp đi lặp lại mà còn mở rộng năng lực của con người đến những giới hạn mới. Trong những lĩnh vực đòi hỏi điều kiện khắc nghiệt hoặc kiến thức chuyên sâu như:
Nghiên cứu đáy biển sâu, nơi con người khó tiếp cận
Khám phá vũ trụ, như các công trình trên Sao Hỏa
Tự động hóa trong sản xuất, vận hành trong môi trường độc hại hoặc nguy hiểm
AI trở thành “đôi tay” và “bộ não” mở rộng cho con người. Đồng thời, tại các doanh nghiệp, AI đang giúp tối ưu hóa hoạt động quản trị, sản xuất và ra quyết định – những điều vốn tiêu tốn nhiều thời gian và công sức. Việc các công ty BigTech đầu tư mạnh vào AI là minh chứng rõ rệt cho vai trò thiết yếu của công nghệ này trong mô hình phát triển kinh tế tương lai.
Giống như cách Internet đã làm thay đổi toàn bộ thế giới trong vòng vài thập kỷ, trí tuệ nhân tạo ngày nay không chỉ là một xu hướng, mà là một nền tảng sống mới. AI không thay con người, mà nâng cao và mở rộng khả năng con người. Điều quan trọng hơn cả, chính là việc mỗi chúng ta cần chủ động trang bị kiến thức, tư duy và kỹ năng để đồng hành cùng AI một cách thông minh và bền vững.
CTO Tuân Nguyễn
